7 nguyên nhân xơ vữa động mạch và triệu chứng, rủi ro thường gặp

Mảng xơ vữa làm tắc nghẽn mạch máu, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ và nhiều căn bệnh mãn tính nguy hiểm khác. Biết được nguyên nhân xơ vữa động mạch là gì sẽ giúp mọi người chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe toàn thân, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Xơ vữa động mạch làm giảm hoặc ngưng trệ lưu thông máu trong cơ thể

Bệnh xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch là một căn bệnh xảy ra khi chất béo, cholesterol và các chất khác tích tụ lại tạo thành mảng bám trên thành động mạch. Theo thời gian, mảng bám tăng kích thước sẽ khiến thành mạch trở nên dày, cứng và kém đàn hồi, khiến lòng mạch bị thu hẹp lại.

Động mạch là mạng lưới dẫn máu và oxy từ tim đến nuôi các bộ phận còn lại của cơ thể. Vì vậy, khi lòng mạch bị tắc nghẽn bởi mảng xơ vữa, tuần hoàn máu sẽ bị giảm hoặc ngưng trệ, gây ra nhiều bệnh lý toàn thân nghiêm trọng, đặc biệt các vấn đề về tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ (tai biến mạch máu não).

7 nguyên nhân xơ vữa động mạch phổ biến

Nguyên nhân xơ vữa động mạch có thể là những thay đổi bất thường bên trong cơ thể, nhưng cũng có khi là thói quen sinh hoạt chưa khoa học. Dưới đây là 7 lý do chính thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các mảng xơ vữa trên thành mạch máu theo thời gian mà ai cũng nên biết rõ.

1. Huyết áp cao

Huyết áp được tạo ra bởi hai lực: Một là lực bơm máu của tim và hai là lực cản của các động mạch khi máu chảy qua. Khi huyết áp cao, không chỉ tim phải tăng lực bơm mạnh hơn, mà lực cản trong lòng mạnh cũng lớn hơn, khiến lớp nội mô thành mạch bị tổn thương.

Tổn thương nội mô kéo dài sẽ tạo ra các vết sẹo, làm mất tính toàn vẹn của thành mạch. Đây là điều kiện thuận lợi để các phân tử lipoprotein (một chất được tạo thành từ chất béo và chất đạm) bám dính vào thành mạch, dần dần sinh ra mảng xơ vữa.

2. Rối loạn mỡ máu

Sự rối loạn chuyển hóa các thành phần mỡ máu (rối loạn mỡ máu) là nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch ở cả người lớn tuổi và người trẻ. Lúc này, Cholesterol toàn phần, LDL-Cholesterol (Cholesterol “xấu”) và Triglyceride (chất béo trung tính) đều tăng, thì HDL-Cholesterol (Cholesterol “tốt”) lại giảm. Tình trạng mất cân bằng mỡ máu này thúc đẩy quá trình hình thành mảng xơ vữa, khiến cho thành động mạch bị thô cứng hoặc dày lên, làm giảm lưu thông máu.

LDL-cholesterol được xem là “thủ phạm” tăng hình thành mảng xơ vữa trong lòng mạch

3. Lão hóa

Khi cơ thể già đi, tim và hệ thống mạch máu sẽ phải làm việc nhiều hơn để bơm và nhận máu. Động mạch vì thế mà cứng lại và trở nên kém đàn hồi, khiến thành mạch dễ bị tích tụ hình thành mảng xơ vữa hơn.

4. Hút thuốc lá

Hút thuốc là tác nhân gây ra nhiều bệnh tật, bao gồm xơ vữa động mạch. Các chất độc trong khói thuốc làm giảm mức HDL-Cholesterol (cholesterol “tốt”), đồng thời làm tăng mức LDL-Cholesterol (cholesterol “xấu”). Đặc biệt, hai chất hóa học là Nicotine và Carbon Monoxide trong khói thuốc lá có thể phá hỏng lớp nội mạc động mạch. Tất cả những tác hại này của thuốc lá tạo tiền đề cho sự “ra đời” của các mảng xơ vữa.

Hóa chất trong thuốc lá làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch

5. Bệnh tiểu đường

Lượng đường trong máu tăng cao không chỉ làm rối loạn chuyển hóa chất béo, cụ thể là giảm nồng độ Cholesterol “tốt” (HDL-Cholesterol), mà còn khiến thành mạch máu bị hư tổn. Vì tiểu đường là bệnh mạn tính, thế nên những tác động tiêu cực này rất khó để kiểm soát hoàn toàn. Thực tế này dẫn đến hậu quả tất yếu là sự xuất hiện của xơ vữa động mạch, cản trở tuần hoàn máu trong cơ thể.

6. Lười vận động

Ít vận động cũng là nguyên nhân của bệnh xơ vữa động mạch. Chuyên gia lý giải, việc hạn chế (lười) vận động làm tăng nguy cơ bị rối loạn mỡ máu và chuyển hóa chất đạm, đẩy nhanh tiến trình xơ vữa động mạch.

7. Béo phì

Các tế bào mỡ bị quá tải lipid sẽ tiết ra các adipokine tiền viêm và các chất trung gian khác, khởi phát viêm trong cơ thể. Quá trình viêm có thể khiến nội mạc mạch máu bị tổn thương, không đảm bảo chức năng tốt như bình thường, làm nguy cơ xơ vữa động mạch tăng cao.

Một người có nguy cơ bị xơ vữa động mạch nếu vòng eo lớn hơn khoảng 89cm (35 inch) đối với nữ giới và khoảng 102cm (40 inch) đối với nam giới. Hãy cẩn thận với xơ vữa động mạch khi bạn đang trong tình trạng thừa cân/béo phì và có số đo vòng eo quá cỡ.

Mặc dù có nhiều nguyên nhân xơ vữa động mạch khác nhau, nhưng cholesterol cao và huyết áp cao là hai mối đe dọa đáng lo ngại nhất. Bởi vì, khi cholesterol và huyết áp tăng cao sẽ trực tiếp làm tổn thương thành mạch máu – nơi “cư trú” lý tưởng của các mảng xơ vữa.

Điều gì làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch?

Sự phát triển mảng xơ vữa động mạch sẽ khó kiểm soát hơn khi có sự tham gia của các yếu tố nguy cơ dưới đây:

• Tiền sử gia đình (di truyền).
• Chế độ ăn uống không lành mạnh.
• Mức độ protein phản ứng C (CRP) cao.
• Tình trạng kháng insulin.
• Chứng ngưng thở lúc ngủ.

Mảng xơ vữa lớn lên từ từ bên trong lòng mạch tiềm ẩn mối hiểm họa vô cùng lớn đối với sức khỏe. Nếu không phát hiện sớm và xử lý đúng cách, mảng xơ vữa có thể làm tắc nghẽn cục bộ hệ thống tuần hoàn, gây ra những biến cố tim mạch nguy hiểm.

Triệu chứng

Xơ vữa động mạch thường không có bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi động mạch bắt đầu bị tắc nghẽn hơn 70%. Sự tắc nghẽn động mạch làm cho tuần hoàn máu chậm lại, khiến cho bộ phận được động mạch đó cấp máu không nhận đủ máu và oxy, dẫn đến những dấu hiệu sau:

• Đau thắt ngực.
• Đau ở chân, cánh tay hoặc bất kỳ vị trí nào khác bị tắc nghẽn động mạch.
• Chuột rút (vọp bẻ) ở mông khi đi bộ.
• Khó thở.
• Mệt mỏi.
• Suy giảm ý thức.
• Mắt nhìn mờ.
• Mất chức năng vận động hoặc cảm giác ở một bên của cơ thể.
• Yếu cơ và lạnh ở chân.
• Đau bụng.

Đau thắt lồng ngực là dấu hiệu cảnh báo sự tồn tại của mảng xơ vữa trên thành mạch

Nhiều người chỉ biết họ bị xơ vữa động mạch khi bị cấp cứu vì đau tim hoặc đột quỵ. Vì vậy, việc nhận biết các triệu chứng của đau tim và đột quỵ cũng là cách để xác định sự tồn tại của mảng xơ vữa.

1. Triệu chứng của cơn đau tim

• Đau và khó chịu ở lồng ngực.
• Nhịp tim đập nhanh.
• Đau ở vai, lưng, cổ, cánh tay và hàm.
• Đổ mồ hôi.
• Cảm giác lâng lâng, nghẹt thở.
• Buồn nôn.
• Đổ nhiều mồ hôi.

2. Triệu chứng của đột quỵ

• Yếu hoặc liệt ở mặt và chân tay.
• Khó nói, giọng nói bị biến đổi hoặc nói ngọng.
• Mất thăng bằng.
• Đau đầu đột ngột và dữ dội.
• Mất thị lực.

Dấu hiệu xơ vữa động mạch không hoàn toàn giống nhau ở tất cả các trường hợp. Nhưng chỉ cần một vài triệu chứng kể trên xuất hiện, bạn nên đến bệnh viện thăm khám để kịp thời phát hiện và chữa trị xơ vữa động mạch, giảm nguy cơ đau thắt ngực và đột quỵ.

Biến chứng

Các biến chứng của xơ vữa động mạch phụ thuộc vào vị trí động mạch bị tắc nghẽn và mức độ hẹp hoặc tắc lòng mạch, cụ thể như sau:

1. Bệnh động mạch cảnh

Động mạch cảnh đóng vai trò dẫn máu từ tim đến não. Khi tuần hoàn máu não bị suy giảm bởi các mảng xơ vữa sẽ phát sinh các bệnh lý mạch máu não và thoái hóa tế bào thần kinh như đau đầu, mất ngủ, suy giảm trí nhớ, Alzheimer, thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) và tai biến mạch máu não (đột quỵ).

2. Bệnh động mạch vành

Khi mảng xơ vữa thu hẹp động mạch nuôi dưỡng tim gọi là động mạch vành, người bệnh có thể phải đối mặt với các vấn đề hệ trọng như thiếu máu cơ tim cục bộ, suy tim và nhồi máu cơ tim.

3. Bệnh động mạch ngoại vi

Mảng xơ vữa “mọc lên” ở các động mạch ngoại vi sẽ cản trở lưu thông máu đến chân và tay, gây ra các bệnh động mạch ngoại vi. Thường gặp nhất là hiện tượng chân tay kém nhạy cảm với nhiệt độ nóng hoặc lạnh, làm tăng nguy cơ bị bỏng hoặc tê cóng. Đôi khi, việc thiếu máu đến cánh tay hoặc chân có thể gây chết mô (hoại tử) dẫn đến bại liệt, mất khả năng vận động.

4. Phình động mạch

Xơ vữa động mạch cũng có thể dẫn đến phình động mạch, một biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Hầu hết bệnh nhân bị chứng phình động mạch đều không có triệu chứng. Khi túi phình bị vỡ, máu sẽ chảy vào bên trong các bộ phận gần đó, đe dọa tính mạng người bệnh. Một trong những bệnh cảnh phổ biến của tình trạng vỡ túi phình động mạch là xuất huyết não.

5. Bệnh thận mãn tính

Nếu động mạch dẫn máu đến thận bị thu hẹp bởi mảng xơ vữa sẽ khiến “máy lọc” của cơ thể không nhận đủ lượng máu và oxy cần thiết để hoạt động. Lúc này, chức năng lọc máu và chất thải của thận bị suy yếu, dần dần gây bệnh thận mạn tính (suy thận).

Ngoài ra, xơ vữa động mạch còn có thể gây tắc động mạch ở mắt, khiến một hoặc cả hai mắt bị mù đột ngột.

Để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm kể trên, người bệnh cần đến bệnh viện kiểm tra ngay lập tức, dù chỉ mới nhận thấy một trong rất nhiều triệu chứng xơ vữa động mạch.

Điều trị

Để điều trị hiệu quả chứng xơ vữa động mạch, cần kết hợp thay đổi lối sống, điều trị nội khoa và điều trị xâm lấn bằng can thiệp mạch máu hoặc ngoại khoa. Sau khi đánh giá mức độ tắc nghẽn lòng mạch, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ chữa trị chi tiết cho từng bệnh nhân.

1. Thay đổi lối sống

Chúng ta hoàn toàn có thể chủ động thay đổi một số thói quen chưa tốt để giảm tiến triển của mảng xơ vữa động mạch như ngừng hút thuốc, chăm chỉ tập luyện thể dục thể thao, xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, ngủ đúng giờ… Duy trì lối sống khoa học giúp chúng ta đẩy lui nhiều bệnh lý, bao gồm xơ vữa động mạch, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ.

2. Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa là trọng tâm trong phác đồ chữa trị xơ vữa động mạch. Các loại thuốc được sử dụng để kiểm soát và loại bỏ mảng xơ vữa rất đa dạng, bao gồm:

• Thuốc chống kết tập tiểu cầu: Đây là loại thuốc dùng để làm giảm sự kết dính của các tiểu cầu trong máu, ngăn tạo thành cục máu đông giúp lưu thông tuần hoàn máu.
• Thuốc chống đông máu: Mục đích dùng thuốc chống đông máu hay còn gọi là thuốc làm loãng máu cũng là để ngăn ngừa hình thành cục máu đông trong động mạch, nhưng loại thuốc này có cơ chế hoạt động khác với thuốc chống kết tập tiểu cầu.
• Thuốc giảm cholesterol: Đây là nhóm thuốc được sử dụng để làm giảm hàm lượng chất béo (lipid) trong máu, đặc biệt là Cholesterol “xấu” (LDL-Cholesterol).
• Thuốc huyết áp: Ổn định huyết áp có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành và tiến triển của mảng xơ vữa, nhờ đó góp phần phòng tránh các biến chứng liên quan đến xơ vữa động mạch.
• Các loại thuốc khác: Bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc để kiểm soát các tình trạng sức khỏe khác như bệnh tiểu đường, từ đó làm giảm tiến triển của mảng xơ vữa trong mạch máu.
• Liệu pháp tiêu sợi huyết: Nếu cục máu đông trong động mạch cản trở dòng chảy của máu, thuốc làm tan cục máu đông có thể được sử dụng để phá vỡ cục máu đông, giúp tái lưu thông dòng chảy trong lòng mạch.

Sử dụng thuốc để làm giảm các yếu tố nguy cơ cũng như giảm sự tiến triển của chứng xơ vữa

3. Điều trị bằng các phương pháp xâm lấn (bằng can thiệp mạch máu hoặc phẫu thuật)

Đối với những trường hợp có các triệu chứng nghiêm trọng hoặc mạch máu bị tắc nghẽn không thể phục hồi, bác sĩ sẽ đưa ra một trong những chỉ định can thiệp xâm lấn dưới đây để “khơi thông” lòng mạch, điều hòa lưu thông máu.

• Nong mạch máu và đặt stent

Thủ thuật này còn được gọi là can thiệp mạch vành (hoặc động mạch cảnh…) qua da, giúp mở rộng động mạch bị tắc nghẽn. Một ống thông mềm, dài và mỏng được đưa đến chỗ tắc nghẽn từ động mạch ngoại biên (thường là từ động mạch vùng bẹn hoặc cổ tay). Sau đó, quả bóng gắn trên đầu ống thông sẽ thổi phồng để nong mở rộng động mạch. Một khung đỡ nhỏ được làm bằng kim loại (stent) sẽ được đặt vào trong lòng động mạch vành chỗ vị trí bị hẹp tắc, chúng có mục đích mở rộng lòng động mạch vành bị hẹp và giữ nó không bị hẹp lại.

• Phẫu thuật cắt nội mạc (còn gọi phẫu thuật bóc nội mạc)

Phẫu thuật cắt nội mạc là cần thiết để loại bỏ mảng bám khỏi thành động mạch. Khi thủ thuật này được thực hiện trên các động mạch cảnh thì được gọi là phẫu thuật cắt nội mạc động mạch cảnh.

• Phẫu thuật bắc cầu nối động mạch vành (CABG)

Bác sĩ sẽ lấy một mạch máu khỏe mạnh từ bộ phận khác của cơ thể để tạo ra động mạch vành mới dẫn máu đến tim. CABG là một phẫu thuật mở, thường được thực hiện cho những người có nhiều động mạch vành bị hẹp cùng lúc.

Phòng ngừa

Mọi người có thể ngăn ngừa hoặc trì hoãn quá trình xơ vữa động mạch bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ thông qua việc kiến tạo một lối sống khoa học và chủ động bổ sung dưỡng chất điều hòa mỡ máu từ sớm. Một số bước bạn có thể thực hiện bao gồm

• Chế độ ăn uống hợp lý

Ăn uống “vô độ” là nguyên nhân xơ vữa động mạch ở nhiều người, nhất là bộ phận giới trẻ. Một chế độ ăn uống hợp lý giúp giảm nhẹ nguy cơ hình thành mảng xơ vữa nên hướng đến những thực phẩm ít chất béo, giàu vitamin và chất xơ như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, thịt gà bỏ da, hải sản…

• Tập thể dục đều đặn

Tích cực tập luyện thể dục sẽ thúc đẩy quá trình chuyển hóa chất béo và đạm, góp phần ngăn chặn tích tụ mảng bám. Bạn có thể bắt đầu bằng những chuyến đi bộ ngắn và tăng dần lên 30 phút mỗi ngày. Tốt nhất mỗi người nên tìm ra một bộ môn yêu thích, chẳng hạn chạy bộ, đạp xe, bơi, gym… và đặt mục tiêu vận động ít nhất 150 phút/tuần để đạt kết quả cao.

• Giữ cân nặng hợp lý

Duy trì cân nặng hợp lý với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 18,5 đến 24,9 bằng chế độ ăn uống và tập luyện khoa học. Nếu không thể kiểm soát cân nặng, bạn có thể nhờ sự trợ giúp của các chuyên gia để đảm bảo giảm cân an toàn.

• Bỏ thuốc lá và hạn chế uống rượu bia

Thuốc lá và đồ uống có cồn làm suy giảm sức khỏe tổng thể. Vậy nên, bỏ thuốc lá và tiết chế rượu bia vừa giúp hạn chế nguy cơ xơ vữa động mạch, vừa phòng tránh được nhiều bệnh lý mãn tính nguy hiểm khác.

• Bổ sung sản phẩm điều hòa mỡ máu từ thiên nhiên

Thay vì vội vã đưa vào cơ thể đủ mọi loại thuốc khi phát hiện rối loạn mỡ máu hoặc dấu hiệu xơ vữa động mạch, mọi người nên bổ sung sản phẩm chăm sóc sức khỏe có khả năng điều hòa mỡ máu như FAZ từ sớm, trước khi dùng thuốc hoặc dùng cùng với các loại thuốc điều trị, để ngăn ngừa bệnh từ nguyên nhân và tăng cường hiệu quả điều trị. GDL-5 và các thành phần thiên nhiên trong FAZ phù hợp với cả những người có tiền sử bệnh tiểu đường, tăng huyết áp… Bạn có thể sử dụng lâu dài để tăng hiệu quả phòng bệnh.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Xơ vữa động mạch giai đoạn đầu không có triệu chứng rõ ràng, thế nên việc thăm khám sức khỏe định kỳ là vô cùng cần thiết. Nhất là những trường hợp có tiền sử gia đình bị xơ vữa động mạnh hoặc đang điều trị bệnh mỡ máu, huyết áp cao…

Việc biết được nguyên nhân xơ vữa động mạch giúp việc phòng ngừa và điều trị trúng đích, mang lại hiệu quả cao. Điều mọi người cần làm ngay bây giờ là thực hiện thay đổi lối sống lành mạnh, kết hợp bổ sung dưỡng chất điều hòa mỡ máu để làm giảm nguy cơ phát triển chứng xơ vữa động mạch và ngăn chặn bệnh trở nên tồi tệ hơn.

FAZ – Điều hòa MỠ MÁU, hỗ trợ kiểm soát TĂNG HUYẾT ÁP và các bệnh TIM MẠCH

Mua FAZ với giá nhà thuốc tại Ecogreen – Giao toàn quốc

Thành phần và công dụng:

FAZ với thành phần GDL-5 thiên nhiên, có tác dụng điều hòa hoạt động men HMG-CoA reductase và tăng hoạt hóa Receptor tế bào, từ đó hỗ trợ:

• Giảm Cholesterol toàn phần, giảm LDL-c, giảm triglyceride, giảm nguy cơ và cải thiện tình trạng xơ vữa động mạch, gan nhiễm mỡ.
• Giảm các nguy cơ gây tăng huyết áp, nguy cơ mắc bệnh tim mạch do mỡ máu tăng cao.

* An toàn khi dùng dài lâu, không hại gan, thận, bao tử (dạ dày).

* Sản phẩm được Eco Pharma phân phối độc quyền tại Việt Nam, hiện có bán tại các nhà thuốc trên toàn quốc và được bán online tại Ecogreen.

Sản phẩm được sản xuất với quy trình chiết xuất và công nghệ hiện đại và công nghệ, đạt tiêu chuẩn tại Mỹ, đem lại hiệu quả cao và an toàn cho người sử dụng.

Tư vấn & hỗ trợ mua hàng: 1800 556 889