Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride: Nguyên nhân và cách điều trị

Tăng Triglyceride máu nặng là nguyên nhân đứng thứ 3 gây viêm tụy cấp, chiếm đến 10% trong tổng số các ca bệnh [1]. Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride máu là tình trạng có thể diễn biến nghiêm trọng, có nguy cơ gây tử vong cao. Hãy cùng tìm hiểu những cách nhận biết và điều trị biến chứng này.

Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride là gì?

Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride là tình trạng mà khi nồng độ chất béo trung tính trong máu quá cao khiến quá trình thủy phân Triglyceride ở tụy làm tăng sản sinh các axit béo tự do. Nồng độ các axit béo cao sẽ tăng các phản ứng viêm, gây nhiễm độc tế bào dẫn đến tình trạng viêm cấp tính ở tụy.

Viêm tụy cấp (Acute pancreatitis) là tình trạng tuyến tụy bị viêm đột ngột, diễn ra do các enzym tiêu hóa chưa ra khỏi tuyến tụy đã được kích hoạt, từ đó kích thích tế bào tuyến tụy, phá hủy mô và dẫn đến triệu chứng viêm. Trong khi đó, tăng Triglyceride (Hypertriglyceridemia) là tình trạng nồng độ Triglyceride (chất béo trung tính) trong máu tăng cao, thường được xác định là trên 200 mg/dL.

Một yếu tố khác được cho là có thể dẫn đến tình trạng này là sự gia tăng nồng độ chylomicron (hạt lipoprotein chứa Triglyceride, cholesterol,…) làm tăng độ nhớt của huyết tương, ảnh hưởng đến tuần hoàn máu tới các mao mạch tụy và tăng hoại tử mô và toan hóa máu. Lúc này, các axit béo tự do có thể gây ra tình trạng tiêu hóa mô ở tụy, tăng nguy cơ viêm tụy.

Biểu hiện triệu chứng viêm tụy cấp do tăng Triglyceride

Thông thường, biến chứng viêm tụy cấp của tăng Triglyceride máu thường có triệu chứng tương tự với bệnh viêm tụy cấp như: cơn đau bụng đột ngột ở vùng bụng trên lan tỏa ra lưng, cơn đau có thể dần trở nên nghiêm trọng hơn; buồn nôn và nôn mửa, tiêu chảy, bụng căng cứng.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp một số triệu chứng như sốt cao, tim đập nhanh, hạ huyết áp, khó thở, thở gấp,… Một số dấu hiệu có thể nhận biết của tình trạng tăng Triglyceride máu nghiêm trọng là có u vàng, nốt sần ở bề mặt da, kích thước gan lách lớn (có thể được phát hiện khi thăm khám).

Viêm tụy cấp có thể dẫn đến các cơn đau dữ dội ở bụng

Nguyên nhân gây viêm tụy cấp tăng Triglyceride và yếu tố nguy cơ

Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến nồng độ Triglyceride tăng cao gây viêm tụy cấp mà bạn cần lưu ý:

• Di truyền: Các đột biến gen làm bất hoạt men lipoprotein lipase (LPL) và tăng lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL) là nguyên nhân làm lượng chất béo trung tính trong máu tăng mạnh.
• Chế độ dinh dưỡng: Nguồn cung cấp chất béo trung tính là từ thực phẩm nên chế độ ăn chứa nhiều đường, mỡ động vật, đồ chiên, thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh,… sẽ dẫn đến tích tụ Triglyceride.
• Các bệnh lý: Người mắc các bệnh lý về gan, bệnh tuyến giáp, bệnh rối loạn chuyển hóa như tiểu đường tuýp 2, béo phì,… có nguy cơ bị tăng Triglyceride máu nặng cao hơn bình khác.
• Sử dụng thuốc: Tăng Triglyceride máu là một trong những tác dụng phụ phổ biến của các loại thuốc như retinoids, steroid, thuốc tim mạch, thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế miễn dịch,…
• Sử dụng bia rượu, thuốc lá: Lượng calo và carbohydrate cao trong bia rượu có thể gây tăng tích tụ chất béo, đồng thời ảnh hưởng đến chức năng gan làm giảm khả năng loại bỏ Triglyceride. Thuốc lá cũng là tác nhân làm tăng Triglyceride, ảnh hưởng đến nồng độ mỡ máu và tuần hoàn máu.

Bia rượu và thuốc lá có thể là tác nhân gây tăng Triglyceride máu

Những yếu tố làm tăng nguy cơ tăng Triglyceride máu nặng mà bạn cần lưu ý là:

• Người có người thân trong gia đình cũng mắc phải tình trạng tăng Triglyceride máu nặng hoặc rối loạn lipid máu.
• Người bị thừa cân, ít vận động và có chế độ ăn uống thiếu lành mạnh, lạm dụng bia rượu, chất kích thích.
• Người thường xuyên stress, căng thẳng, ngủ không đủ giấc.
• Phụ nữ trong giai đoạn mang thai hoặc tiền mãn kinh – mãn kinh.
•  Người mắc các bệnh lý như suy giáp, tiểu đường, bệnh về gan thận, lupus,…

Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride có nguy hiểm không?

Khi chỉ số chất béo trung tính trong máu tăng cao, người bệnh có nguy cơ gặp các vấn đề như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, các bệnh lý về tim mạch,… Trong đó, biến chứng viêm tụy cấp do tăng Triglyceride máu có thể diễn tiến nghiêm trọng, gây viêm phù nề ở tụy và ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa của người bệnh.

Viêm tụy cấp còn tăng nguy cơ xuất huyết ở tuyến tụy, xoang bụng, ống tiêu hóa. Sự tích tụ dịch ở tụy do viêm còn dẫn đến hình thành nang tụy giả có nguy cơ bị vỡ và khiến tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng hơn.

Viêm tụy cấp tăng Triglyceride có nguy cơ cao dẫn đến suy đa tạng (phổi, thận, tim,…), thậm chí dẫn đến tử vong. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ tử vong trung bình của tình trạng viêm tụy cấp là khoảng 2%, tuy nhiên nếu người bệnh gặp phải tình trạng suy đa tạng thì nguy cơ tử vong có thể lên đến 20 – 30%. [2]

Chẩn đoán tăng Triglyceride trong viêm tụy cấp

Nếu phát hiện những dấu hiệu bất thường của viêm tụy cấp do tăng Triglyceride, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được cấp cứu và điều trị kịp thời. Phương pháp chẩn đoán có thể được tiến hành là:

• Xét nghiệm máu: Lấy mẫu máu của người bệnh để đo nồng độ lipid huyết thanh trong đó có Triglyceride, giúp xác định tình trạng tăng Triglyceride máu. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ tiến hành đo nồng độ enzyme amylase và lipase trong máu để phát hiện tình trạng viêm tuyến tụy.
• Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống: Đây là phương pháp chẩn đoán giúp kiểm tra nguy cơ dịch tụy làm tổn thương các tế bào nang tuyến.
• Chẩn đoán hình ảnh: Thực hiện siêu âm ổ bụng, chụp CT, chụp cộng hưởng từ,… để phát hiện những bất thường ở tuyến tụy.

Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm nước tiểu, phân, sinh thiết tuyến tụy tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh.

Thực hiện xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ Triglyceride huyết thanh

Phương pháp điều trị viêm tụy cấp tăng Triglyceride

Người bệnh gặp tình trạng viêm tụy cấp do tăng Triglyceride cần tiến hành điều trị nhằm điều hòa nồng độ Triglyceride huyết thanh và cải thiện tình trạng viêm tụy, ngăn ngừa nguy cơ hoại tử và suy đa tạng. Các phương pháp điều trị có thể được áp dụng là:

1. Sử dụng insulin

Bác sĩ sẽ tiến hành tiêm insulin cách mỗi giờ cho người bệnh với liều lượng khoảng 0.1 – 0.3 đơn vị insulin/kg cân nặng cơ thể. Phương pháp này cần tiến hành dưới sự giám sát của nhân viên y tế và người bệnh có thể dừng tiêm đến khi nồng độ Triglyceride huyết thanh ở mức dưới 500mg/dL.

Xem thêm: Cách điều trị tăng Triglyceride bằng insulin.

2. Điều trị bằng thuốc

Để điều trị viêm tụy cấp tăng Triglyceride, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc giúp cải thiện nồng độ Triglyceride máu hoặc nồng độ lipid máu nói chung. Những nhóm thuốc có thể được sử dụng phổ biến gồm Fibrate, Niacin, Axit béo omega-3, Statin, Orlistat,… Việc điều trị bằng thuốc nhằm làm giảm nồng độ Triglyceride về mức dưới 500mg/dL.

3. Thay huyết tương

Đối với phương pháp này, người bệnh sẽ tiến hành tách huyết tương để loại bỏ các huyết tương giàu Triglyceride thông qua một hệ thống tuần hoàn bên ngoài cơ thể (với thiết bị gồm máy siêu lọc và màng lọc tách máu).

Nếu bệnh nhân có nồng độ Triglyceride máu trên 1000mg/dL mà phương pháp sử dụng insulin và thuốc không mang đến hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện thay huyết tương. Thay huyết tương là phương pháp điều trị với mức độ xâm lân cao và thường có chi phí cao.

Phòng ngừa cải thiện chỉ số Triglyceride tăng cao

Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm và có nguy cơ tử vong cao. Do đó, bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ tăng Triglyceride máu nặng dưới đây.

1. Thay đổi lối sống

Yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc duy trì nồng độ Triglyceride trong máu ở mức bình thường là duy trì chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh:

• Giữ cân nặng ở mức hợp lý, đảm bảo chỉ số BMI từ 18,5 – 22,9 để hạn chế nguy cơ thừa cân.
• Chế độ ăn uống cần đảm bảo đủ dinh dưỡng với liều lượng vừa phải, bổ sung thực phẩm giàu dưỡng chất có lợi như axit béo omega-3, chất xơ, vitamin và khoáng chất, chất chống oxy hóa. Bên cạnh đó, hãy hạn chế sử dụng các món chiên xào, đồ ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm có hàm lượng carbohydrate cao.
• Tăng cường vận động thể chất để duy trì cân nặng phù hợp, tăng cường “đốt cháy” mỡ thừa, hạn chế nguy cơ tăng Triglyceride máu.
• Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, tránh sử dụng bia rượu, thuốc lá và các chất kích thích khác.
• Đảm bảo ngủ đủ giấc và thường xuyên thực hiện các biện pháp giúp thư giãn tâm trạng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để kiểm tra nồng độ lipid máu, huyết áp,… nhằm phát hiện những bất thường đối với sức khỏe tim mạch.

Luyện tập thể dục thường xuyên để cải thiện lượng mỡ thừa trong máu

2. Quản lý các nguyên nhân bệnh

Tăng Triglyceride máu nặng có nguy cơ diễn ra do rối loạn di truyền, các bệnh lý như tiểu đường tuýp 2, suy giáp, bệnh về gan, thận,… nên người bệnh cần tiến hành điều trị các bệnh lý để hồi phục hiệu quả, ngăn ngừa tình trạng tăng Triglyceride dẫn đến viêm tụy cấp.

Trường hợp nồng độ chất béo trung tính bất thường do tác dụng phụ của các loại thuốc điều trị bệnh, bạn cần liên hệ với bác sĩ điều trị ngay để được chỉ định các loại thuốc phù hợp hơn.

3. Sử dụng thực phẩm hỗ trợ

Các nhà khoa học Mỹ trong quá trình nghiên cứu đã phát hiện tinh chất từ thiên nhiên GDL-5 (Policosanol) chiết xuất từ phấn mía Nam Mỹ có tác dụng trong việc hỗ trợ điều hòa nồng độ lipid máu.

Cụ thể, GDL-5 có thể hỗ trợ tăng cường chuyển hóa chất béo, điều hòa nồng độ Triglyceride hiệu quả. Dưỡng chất này còn hỗ trợ điều hòa men HMG-CoA reductase và hoạt hóa Receptor tế bào để vận chuyển cholesterol “xấu” LDL-cholesterol vào trong tế bào giúp làm giảm nồng độ cholesterol.

Theo một nghiên cứu, tiến hành sử dụng GDL-5 trong vòng 4 – 8 tuần trên 30.000 đối tượng, kết quả cho thấy nồng độ cholesterol toàn phần, cholesterol xấu và Triglyceride đã giảm, trong khi nồng độ cholesterol “tốt” HDL-cholesterol tăng đáng kể.

Viên uống FAZ đến từ Mỹ với thành phần GDL-5 kết hợp với các dưỡng chất Gynostemma, Apple Cider Vinegar là giải pháp an toàn từ thiên nhiên, giúp điều hòa mỡ máu nói chung và nồng độ Triglyceride nói riêng, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, biến chứng viêm tụy cấp, đột quỵ.

Hỗ trợ ngăn ngừa nguy cơ tăng Triglyceride dẫn đến viêm tụy cấp cùng viên uống FAZ

Viêm tụy cấp do tăng Triglyceride là một biến chứng nguy hiểm có nguy cơ dẫn đến suy đa tạng và gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Người bệnh nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa tăng Triglyceride máu và thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm những bất thường trong chỉ số chất béo trung tính, hạn chế nguy cơ bệnh tiến triển dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.