Tăng Triglyceride máu: Nguyên nhân, dấu hiệu và yếu tố nguy cơ

Dưới tác động của di truyền, chế độ dinh dưỡng hoặc các bệnh lý nền có thể làm tăng Triglyceride máu. Tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng về tim mạch, làm tăng huyết áp và viêm tụy cấp. Hãy cùng tìm hiểu những cách chẩn đoán và cải thiện Triglyceride trong máu cao trong bài viết dưới đây.

Tăng Triglyceride máu là gì?

Tăng Triglyceride máu (Hypertriglyceridemia) là tình trạng nồng độ chất béo trung tính trong máu ở mức cao. Triglyceride là dạng chất béo gồm 3 loại axit béo được este hóa và tạo thành phân tử glixerol, được cơ thể hấp thụ chủ yếu từ thực phẩm sử dụng hàng ngày (mỡ động vật, dầu thực vật) và một phần được tổng hợp và dự trữ bởi gan.

Bình thường, Triglyceride sẽ được dự trữ để cung cấp năng lượng khi cơ thể cần. Tuy nhiên, nếu lượng calo nạp vào nhiều hơn mức cơ thể cần chúng sẽ được lưu trữ dưới dạng Triglyceride, theo thời gian có thể làm tăng nồng độ trong máu Triglyceride.

Chỉ số xác định mức Triglyceride trong máu đối với người trưởng thành theo Viện Tim, Phổi và Huyết học Quốc gia Hoa Kỳ là:

• Chỉ số bình thường: Dưới 150mg/dL (hoặc dưới 1,7 mmol/L)
• Chỉ số cận mức cao: Từ 150 – 199mg/dL (hoặc 1,8 – 2,2 mmol/L)
• Chỉ số cao: Từ 200 – 499mg/dL (hoặc 2,3-5,6 mmol/L)
• Chỉ số rất cao: Trên 500mg/dL (hoặc trên 5,7 mmol/L)

Ở trẻ em, chỉ số này được xác định theo:

• Đối với trẻ 0 – 9 tuổi
  • Chỉ số bình thường: Dưới 75mg/dL.
  • Chỉ số ở mức giới hạn: Từ 75 – 99mg/dL.
  • Chỉ số cao: Trên 100 mg/dL.
• Đối với trẻ 10 – 19 tuổi
  • Chỉ số bình thường: Dưới 90mg/dL.
  • Chỉ số ở mức giới hạn: Từ 90 – 129mg/dL.
  • Chỉ số cao: Trên 130 mg/dL.

Tình trạng tăng Triglyceride trong máu

Phân loại tăng Triglyceride máu

1. Tăng Triglyceride máu có tính chất gia đình

Tăng Triglyceride máu có tính chất gia đình, hay còn gọi là rối loạn lipid máu gia đình loại IV, là dạng rối loạn đặc trưng do sự sản xuất quá mức lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL) từ gan, khiến chỉ số triglycerid và VLDL tăng cao, thường gây ra bởi di truyền gen trội trên nhiễm sắc thể thường.

2. Tăng Triglyceride máu đơn thuần

Tăng Triglyceride máu đơn thuần là tình trạng trong 4 chỉ số lipid máu thường được xét nghiệm là Triglyceride, Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol chỉ có nồng độ Triglyceride tăng cao. Tình trạng nồng độ chất béo bão hòa tăng cao vẫn có thể gây biến chứng đối với mạch máu, tim mạch,… và có thể làm tăng nguy cơ bị viêm tụy cấp do tăng Triglyceride.

Dấu hiệu tăng Triglyceride máu trong cơ thể

Nồng độ Triglyceride trong máu cao thường không có những triệu chứng cụ thể mà người bệnh chỉ có thể phát hiện được khi tình trạng đã ở mức độ nghiêm trọng. Dấu hiệu có thể giúp nhận biết tình trạng này là xuất hiện u vàng phát ban dưới da với các nốt sần nhỏ màu cam, vàng, có đáy màu hồng. Để xác định tình trạng tăng nồng độ Triglyceride máu, thông thường người bệnh sẽ phải thực hiện xét nghiệm máu.

Nguyên nhân tăng Triglyceride máu và yếu tố nguy cơ

Dưới đây là những nguyên nhân làm tăng nồng độ Triglyceride trong máu và gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe mà bạn cần lưu ý.

1. Tiền sử gia đình

Tình trạng tăng Triglyceride do di truyền gây ra bởi những bất thường ở các gen, làm bất hoạt men lipoprotein lipase (LPL) và tăng lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL). Đây là nguyên nhân làm tăng hàm lượng chất béo trung tính trong máu.

2. Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nồng độ Triglyceride máu. Các thực phẩm giàu calo, đường và chất béo bão hòa như bánh kẹo, thực phẩm chiên xào, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, mỡ động vật,… là nguyên nhân làm tăng tích tụ chất béo trong máu.

3. Uống rượu

Việc tiêu thụ bia rượu quá mức có thể làm tăng nồng độ Triglyceride trong máu bởi lượng calo và hàm lượng carbohydrate cao sẽ làm tăng lượng đường huyết dẫn đến tích tụ chất béo. Bên cạnh đó, bia rượu còn là tác nhân cản trở quá trình phân hủy chất béo, khiến nồng độ Triglyceride và cholesterol xấu LDL-cholesterol trong máu tăng cao.

Bia rượu là một trong những nguyên nhân làm tăng nồng độ triglyceride

4. Thừa cân hoặc béo phì

Thừa cân, đặc biệt khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ ở vùng quanh bụng, có thể phản ánh tình trạng tăng nồng độ Triglyceride máu. Những người bị thừa cân cũng có thể không nhận được tín hiệu của các insulin để đốt cháy chất béo và chuyển hóa glucose thành năng lượng, khiến cơ thể hiểu lầm là đang thiếu năng lượng và tăng dự trữ axit béo ở gan. Điều này sẽ làm tăng Triglyceride trong máu và tình trạng này còn được gọi là kháng insulin.

5. Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường tuýp 2 khiến cơ thể không thể sử dụng đường hiệu quả sẽ làm tăng lượng glucose và insulin. Lúc này, insulin sẽ chuyển hóa glucose thành glycogen và dự trữ ở gan. Khi gan không còn có thể dự trữ glycogen, lượng glucose dư thừa sẽ chuyển thành các axit béo đi vào máu, làm tăng sự sản sinh Triglyceride trong máu.

6. Bệnh gan

Người mắc các bệnh lý như gan nhiễm mỡ do rượu hoặc không do rượu (NAFLD), xơ gan,… thường chức năng loại bỏ Triglyceride sẽ suy yếu, từ đó làm tăng nồng độ chất béo trung tính trong máu.

7. Sử dụng thuốc điều trị

Một trong những nguyên nhân tăng Triglyceride máu khác là do tác dụng phụ của các loại thuốc dùng trong điều trị các bệnh lý như thuốc tim mạch, thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc bổ sung nội tiết tố, retinoids, steroid,… Nếu gặp phải tình trạng tăng Triglyceride sau khi dùng thuốc điều trị, bạn cần liên hệ với bác sĩ để đổi sang loại thuốc khác phù hợp hơn.

8. Hút thuốc

Theo nghiên cứu, việc hút thuốc lá có thể làm tăng lượng Triglyceride và giảm nồng độ cholesterol tốt (HDL-cholesterol), ảnh hưởng xấu đến nồng độ mỡ máu. Việc sử dụng thuốc lá cũng có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tăng nhịp tim, tổn thương mạch máu, xơ vữa động mạch,…[1]

9. Bệnh tuyến giáp

Suy giảm chức năng ở tuyến giáp do các bệnh lý có thể làm rối loạn quá trình sản xuất hormone, ảnh hưởng đến hoạt động sản sinh chất béo trong cơ thể và làm tăng nồng độ Triglyceride.

10. Căng thẳng, thiếu ngủ

Tình trạng căng thẳng, mất ngủ có thể là nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể và cản trở quá trình trao đổi chất, làm tăng nguy cơ dẫn đến béo phì, tiểu đường tuýp 2 khiến nồng độ Triglyceride máu tăng cao.

Phương pháp chẩn đoán tăng Triglyceride máu

Để chẩn đoán tình trạng tăng Triglyceride trong máu, bác sĩ sẽ tiến hành đo nồng độ lipid huyết thanh bằng cách lấy mẫu máu và sử dụng máy móc để đo nồng độ Triglyceride. Để thực hiện xét nghiệm này, người bệnh cần nhịn ăn trong 9 – 14 giờ và không uống rượu trong 24 giờ trước khi lấy mẫu máu.

Nhiên viên y tế sẽ tiến hành đo chiều cao, cân nặng, huyết áp, thăm hỏi tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý và những loại thuốc người bệnh đang sử dụng trước khi tiến hành xét nghiệm.

Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ Triglyceride

Biến chứng nguy hiểm của bệnh

Tình trạng tăng Triglyceride máu nếu không được điều trị và cải thiện từ sớm có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như:

• Xơ vữa động mạch: Tình trạng tăng Triglyceride cùng nồng độ LDL-cholesterol và giảm nồng độ HDL-cholesterol được gọi là rối loạn mỡ máu và có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ,…
• Tăng huyết áp: Tình trạng tăng Triglyceride hay rối loạn mỡ máu có thể tăng nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa, khiến lòng mạch hẹp hơn và cản trở lưu thông máu. Lúc này, tim phải co bóp mạnh hơn để đẩy máu đến các cơ quan khiến áp lực của máu lên thành mạch tăng lên.
• Bệnh lý về gan: Lượng Triglyceride trong máu tăng lên có thể gắn liền với tình trạng tăng lượng chất béo trung tính tích tụ ở gan, đây là nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu và biến chứng như xơ gan, ung thư gan.
• Viêm tụy cấp: Tình trạng tăng Triglyceride máu có thể dẫn đến biến chứng viêm tụy cấp, gây rò rỉ dịch tiêu hóa từ tuyến tụy, thậm chí dẫn đến tử vong.

Ngoài ra, lượng chất béo trung tính cao cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư trực tràng, ung thư tuyến giáp, ung thư phổi,…

Điều trị tình trạng tăng Triglyceride máu

1. Thay đổi lối sống

Trước khi tiến hành các phương pháp điều trị, việc duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng tăng nồng độ Triglyceride máu. Bạn cần chủ động thực hiện những thói quen sau

• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý để chỉ số cơ thể BMI từ 18,5 – 22,9.
• Luyện tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày với cường độ thích hợp.
• Hạn chế các thực phẩm chứa Carbohydrate, Glucose, đường Fructose, chất béo bão hòa (mỡ động vật, dầu thực vật), chất béo chuyển hóa (đồ ăn đóng hộp, thức ăn nhanh,…) trong chế độ ăn hàng ngày.
• Bổ sung các thực phẩm giàu axit béo Omega 3, chất xơ, chất chống oxy hóa mang đến lợi ích cho sức khỏe như rau củ quả, các loại cá, hạt, ngũ cốc nguyên hạt,…
• Không sử dụng hoặc hạn chế tối đa bia rượu và thuốc lá, chất kích thích.

2. Phương pháp sử dụng thuốc

Trong trường hợp tình trạng tăng Triglyceride trong máu ở mức nghiêm trọng, bác sĩ sẽ kê đơn một số loại thuốc như Fenofibrate, Gemfibrozil, Statin để hỗ trợ điều hòa nồng độ chất béo bão hòa. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế nguy cơ biến chứng, đồng thời chống chỉ định đối với những trường hợp bị suy gan suy thận.

Cách phòng ngừa và cải thiện tình trạng tăng triglyceride máu

Dưới đây là một biện pháp giúp phòng ngừa và đưa nồng độ Triglyceride trong máu về mức an toàn, bạn có thể tham khảo:

1. Thay đổi lối sống

Để kiểm soát lượng Triglyceride trong máu, việc điều chỉnh chế độ ăn uống là cực kỳ quan trọng. Người bệnh cần hạn chế tiêu thụ đường và thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Thay vào đó, hãy bổ sung cho cơ thể các loại rau củ, hạt, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu chất xơ và axit béo omega-3 để hỗ trợ duy trì nồng độ Triglyceride ở mức an toàn.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần luyện tập thể thao đều đặn, kết hợp với ngủ đủ giấc và không sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác để giúp ổn định nồng độ Triglyceride máu trong cơ thể. Bạn cũng có thể giữ tinh thần thoải mái bằng cách áp dụng các biện pháp thư giãn tâm trí như thiền, yoga, đọc sách, trồng cây,… để hạn chế nguy cơ tăng Triglyceride máu.

Bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng để cải thiện nồng độ Triglyceride trong máu

2. Quản lý các nguyên nhân bệnh

Các bệnh lý nền như tiểu đường tuýp 2, bệnh gan, bệnh tuyến giáp có thể dẫn đến biến chứng tăng nồng độ chất béo trung tính trong máu. Người bệnh cần tập trung điều trị các bệnh lý theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế sự tiến triển các biến chứng gây hại đến sức khỏe.

3. Sử dụng thuốc hoặc thực phẩm hỗ trợ

Việc bổ sung các dưỡng chất từ thiên nhiên là một phương pháp giúp cải thiện tình trạng tăng Triglyceride máu. Đặc biệt, các nhà khoa học Mỹ đã ứng dụng công nghệ sinh học phân tử hiện đại để nghiên cứu, tìm ra chiết xuất phấn mía Nam Mỹ GDL-5 (Policosanol) có tác dụng trong việc hỗ trợ điều hòa nồng độ lipid trong máu.

Nghiên cứu thực hiện trên 30.000 người cho thấy, việc sử dụng GDL-5 (Policosanol) có thể làm giảm hàm lượng cholesterol toàn phần, Triglyceride và LDL-cholesterol đáng kể sau 4 – 8 tuần. Đặc biệt, GDL-5 có khả năng điều hòa men HMG-CoA reductase và hoạt hóa Receptor tế bào, từ đó giúp tăng cường vận chuyển LDL-cholesterol vào trong tế bào, giảm tổng hợp cholesterol và tăng cường chuyển hóa chất béo.

Hỗ trợ cải thiện tình trạng nồng độ Triglyceride cùng GDL-5 có trong FAZ

Viên uống FAZ đến từ Mỹ với thành phần GDL-5 kết hợp với các dưỡng chất thiên nhiên quý khác như Gynostemma Extract, Apple Cider Vinegar Extract,… có tác dụng hỗ trợ điều hòa Triglyceride và nồng độ mỡ máu, hỗ trợ ngăn ngừa xơ vữa mạch máu, bệnh lý tim mạch, đột quỵ,…

Tình trạng tăng Triglyceride máu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng về tim mạch, thậm chí dẫn đến đột quỵ. Bên cạnh việc áp dụng những phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ, bạn cần chủ động điều chỉnh lối sống lành mạnh, chú ý đến chế độ dinh dinh dưỡng và bổ sung các dưỡng chất từ thiên nhiên.