Tại sao người gầy vẫn bị mỡ máu? Lý do khiến bạn giật mình
Nhiều người thường lầm tưởng rằng chỉ ai thừa cân, béo phì mới có nguy cơ bị mỡ máu cao. Nhưng thực tế, ngay cả người gầy, dáng vóc mảnh mai vẫn có thể mắc bệnh mỡ máu. Điều này đặt ra câu hỏi khiến nhiều người bất ngờ “tại sao người gầy vẫn bị mỡ máu cao”. Cùng FAZ tìm hiểu nguyên nhân cụ thể qua nội dung dưới đây.
Người gầy có bị mỡ máu cao không?
Trên thực tế, rối loạn mỡ máu không chỉ xảy ra ở những người thừa cân hoặc béo phì, mà cả những người có thể trạng gầy vẫn có nguy cơ mắc bệnh. Nguyên nhân là vì tình trạng tăng cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol (cholesterol “xấu”) hay triglycerid trong máu không chỉ liên quan đến chỉ số khối cơ thể (BMI), mà còn chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, chế độ dinh dưỡng giàu chất béo bão hòa, thói quen ít vận động, stress kéo dài và các bệnh lý chuyển hóa như đái tháo đường, gan nhiễm mỡ hay rối loạn chức năng tuyến giáp. Do đó, thể trạng gầy không đồng nghĩa với việc hệ chuyển hóa lipid bình thường, không mắc mỡ máu cao và việc tầm soát mỡ máu định kỳ vẫn rất cần thiết để phòng ngừa biến chứng tim mạch.
Tại sao người gầy vẫn bị mỡ máu?
Rối loạn lipid máu không chỉ phụ thuộc vào cân nặng mà còn chịu tác động từ nhiều yếu tố khác nhau:
1. Yếu tố di truyền
Rối loạn lipid máu có tính chất gia đình là nguyên nhân hàng đầu khiến người gầy vẫn có nồng độ cholesterol toàn phần hoặc LDL-C cao. Trong trường hợp này, dù có lối sống và dinh dưỡng khoa học, người gầy vẫn có thể mắc mỡ máu cao do đột biến gen liên quan đến thụ thể LDL hoặc chuyển hóa lipid.
2. Chế độ dinh dưỡng giàu lipid và carbohydrate tinh chế
Người có thể trạng gầy nhưng thường xuyên dung nạp chất béo bão hòa, chất béo trans, nội tạng động vật, thức ăn nhanh hoặc đồ uống có cồn, nước ngọt sẽ làm tăng tổng hợp triglycerid và LDL-cholesterol, đồng thời giảm HDL-cholesterol. Điều này làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch dù BMI ở mức bình thường.
3. Lối sống ít vận động
Người gầy bị máu nhiễm mỡ có thể do lối sống ít vận động. Hoạt động thể lực đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa lipid. Người gầy ít vận động, sẽ giảm hoạt tính lipoprotein lipase – enzyme chịu trách nhiệm phân giải triglycerid, từ đó làm tăng tích lũy lipid trong máu.
4. Hút thuốc lá, uống rượu bia
Nicotine trong thuốc lá làm giảm HDL-cholesterol (cholesterol “tốt”) và thúc đẩy quá trình oxy hóa LDL-cholesterol, tạo điều kiện hình thành mảng xơ vữa động mạch. Trong khi đó, sử dụng rượu bia quá mức có thể làm tăng nồng triglyceride trong máu, gây rối loạn chức năng gan và dẫn đến gan nhiễm mỡ, góp phần làm nặng thêm tình trạng rối loạn lipid máu ở cả người gầy.
Người gầy bị mỡ máu cao có thể do uống nhiều rượu bia
5. Stress kéo dài
Tình trạng stress kéo dài, thiếu ngủ, hoặc rối loạn nhịp sinh học ảnh hưởng đến trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận (HPA axis), gây tăng tiết cortisol. Hormone này kích thích tân sinh glucose và lipid, dẫn đến rối loạn chuyển hóa mỡ máu ngay cả ở người không thừa cân.
6. Bệnh lý đi kèm
Một số bệnh lý chuyển hóa và nội tiết như đái tháo đường type 2, suy giáp, hội chứng Cushing, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) có thể xuất hiện ở người gầy. Những bệnh này gây mất cân bằng quá trình tổng hợp và dị hóa lipoprotein, dẫn đến tăng cholesterol và triglycerid máu.
7. Tích tụ mỡ nội tạng
Một số người có chỉ số BMI bình thường nhưng tỷ lệ mỡ nội tạng cao. Mỡ nội tạng tiết ra nhiều cytokine tiền viêm (TNF-α, IL-6) và adipokine gây kháng insulin, từ đó thúc đẩy rối loạn lipid máu và xơ vữa động mạch.
Người ốm bị mỡ máu cao có như người béo không?
Mỡ máu cao ở người ốm và người béo đều dẫn đến tình trạng tăng cholesterol toàn phần, LDL-C, triglycerid và/hoặc giảm HDL-C. Cả hai trường hợp đều gây rối loạn cân bằng giữa quá trình tổng hợp, dị hóa lipid, thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.
Điểm khác biệt lớn nhất là yếu tố gây bệnh. Ở người béo phì, cơ chế bệnh sinh chủ yếu liên quan đến thừa năng lượng, tích lũy mỡ dưới da và nội tạng, gây kháng insulin, làm rối loạn chuyển hóa. Ở người gầy, mỡ máu cao thường do yếu tố di truyền, bệnh lý nội tiết hoặc lối sống
Máu nhiễm mỡ ở người gầy có nguy hiểm không?
Như máu nhiễm mỡ ở người béo, máu nhiễm mỡ ở người gầy cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, thậm chí khó kiểm soát hơn do dễ bị bỏ sót trong chẩn đoán. Bản chất của rối loạn lipid máu là tình trạng tăng cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, triglycerid hoặc giảm HDL-cholesterol, gây mất cân bằng chuyển hóa lipid. Dù xảy ra ở người gầy hay người béo, tình trạng này đều làm tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa động mạch, dẫn đến bệnh tim mạch, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Điểm đáng lo ngại là người gầy thường chủ quan vì ngoại hình “không béo”, nên ít khi tầm soát mỡ máu định kỳ, khiến bệnh phát hiện muộn và biến chứng nặng hơn. Ngoài ra, một số người gầy thường có mỡ nội tạng cao, loại mỡ này nguy hiểm hơn mỡ dưới da vì gây viêm mạn tính và kháng insulin, làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh lý tim mạch. Vì vậy, máu nhiễm mỡ ở người gầy có thể nguy hiểm hơn so với người béo, và việc kiểm soát chỉ số mỡ máu định kỳ, kết hợp lối sống lành mạnh là hết sức cần thiết.
Máu nhiễm mỡ ở người gầy làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ
Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát mỡ máu cao ở người gầy
Mặc dù có thể trạng gầy, bạn vẫn có nguy cơ mắc rối loạn mỡ máu và các biến chứng tim mạch. Dưới đây là một số biện pháp kiểm soát và phòng tránh mỡ máu cao ở người gầy:
1. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Người gầy cần kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm lipid máu định kỳ (6-12 tháng/lần), đặc biệt với những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình, hút thuốc, uống rượu bia hoặc lối sống ít vận động. Phát hiện sớm mỡ máu cao giúp can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng tim mạch.
2. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng
Chế độ ăn khoa học có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng mỡ máu. Người bị mỡ máu cao nên hạn chế thực phẩm chứa nhiều cholesterol xấu và chất béo bão hòa như nội tạng động vật, đồ chiên rán, thức ăn nhanh. Thay vào đó, nên bổ sung nhiều chất béo lành mạnh từ cá biển, các loại hạt và dầu thực vật. Đồng thời, tăng cường rau xanh, trái cây giàu chất xơ để hỗ trợ giảm hấp thu cholesterol và cải thiện chuyển hóa lipid.
3. Tăng cường vận động
Dù có thể trạng gầy, việc duy trì vận động thường xuyên vẫn rất cần thiết để kiểm soát mỡ máu. Hoạt động thể lực 30 phút/ngày, tối thiểu 5 buổi/tuần như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc tập yoga có thể giúp hạ cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt và cải thiện tuần hoàn máu. Bên cạnh đó, vận động còn góp phần điều hòa đường huyết và phòng ngừa các bệnh lý tim mạch.
4. Lối sống lành mạnh
Ngoài chế độ ăn và tập luyện, một lối sống khoa học sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ rối loạn lipid máu. Người gầy cần tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia vì đây là những tác nhân thúc đẩy tăng cholesterol và triglycerid. Đồng thời, việc ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng, duy trì tinh thần thoải mái cũng giúp quá trình chuyển hóa trong cơ thể diễn ra ổn định hơn.
5. Tuân thủ điều trị khi cần thiết
Trong trường hợp đã được chẩn đoán mỡ máu cao, người bệnh cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ. Ngoài việc thay đổi lối sống, đôi khi cần phối hợp sử dụng thuốc hạ mỡ máu để kiểm soát chỉ số lipid. Việc dùng thuốc cần được theo dõi định kỳ nhằm đánh giá hiệu quả và tránh tác dụng phụ.
6. Bổ sung GDL-5
Bên cạnh việc duy trì lối sống và dinh dưỡng lành mạnh, các nhà khoa học Mỹ còn ghi nhận vai trò của hoạt chất sinh học thiên nhiên trong hỗ trợ kiểm soát mỡ máu. Nhiều nghiên cứu cho thấy, hoạt chất GDL-5 – chiết xuất từ phấn mía Nam Mỹ, có khả năng tác động trực tiếp lên enzym HMG-CoA reductase – “chìa khóa” trong quá trình tổng hợp cholesterol ở gan. Đồng thời, hoạt chất này còn giúp tăng cường thu nhận LDL-C (cholesterol xấu) từ máu về gan và nâng cao nồng độ HDL-C (cholesterol tốt). Với cơ chế đó, GDL-5 không chỉ giúp cân bằng lại các chỉ số lipid máu mà còn mở ra hướng tiếp cận tự nhiên, an toàn hơn trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Tại sao người gầy vẫn bị mỡ máu? Rối loạn lipid máu là một rối loạn chuyển hóa có thể gặp ở mọi thể trạng, kể cả người gầy. Bởi các yếu tố như di truyền, chế độ ăn giàu chất béo bão hòa, ít vận động, stress hay bệnh nền đều có thể góp phần làm mất cân bằng lipid máu. Do đó, để hạn chế biến chứng tim mạch, người gầy cũng cần thực hiện tầm soát mỡ máu định kỳ, áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, kết hợp lối sống lành mạnh và bổ sung hoạt chất sinh học thiên nhiên để kiểm soát mỡ máu và bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.
