Chẩn đoán rối loạn lipid máu tiêu chuẩn ra sao? Lưu ý những gì?

Chẩn đoán rối loạn lipid máu có thể giúp phát hiện và điều sớm các bệnh lý tim mạch nguy hiểm như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim,… Vậy khi thực hiện kiểm tra lipid máu, chỉ số như thế nào là bình thường và cần lưu ý những gì? Hãy cùng tìm hiểu thông qua những thông tin dưới đây.

Chẩn đoán rối loạn lipid máu là gì?

Chẩn đoán rối loạn lipid máu (tiếng Anh là blood lipid test) là một loại xét nghiệm thường được thực hiện để đo lượng cholesterol toàn phần và phân tích những loại mỡ có trong máu.

Thành phần trong máu gồm có hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu, mỡ máu, các yếu tố đông máu, nước, muối khoáng,… Trong đó, mỡ máu (lipid máu) là thuật ngữ chỉ chung những loại mỡ có trong huyết thanh, bao gồm Triglyceride, HDL-c (cholesterol tốt), LDL-c (cholesterol xấu),…

Đặc biệt, cholesterol là một thành phần trong máu, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện những phản ứng sinh hóa để giúp sản xuất hormone, duy trì hoạt động của não, dự trữ vitamin, đảm bảo chức năng miễn dịch.

Hai loại cholesterol chính là: HDL cholesterol là cholesterol tốt do có tác dụng đưa lượng cholesterol dư thừa ra khỏi động mạch; LDL cholesterol là cholesterol xấu bởi nó có thể hình thành các mảng xơ vữa, gây tắc nghẽn động mạch và dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về tim mạch khác. Do đó, việc kiểm tra sự ổn định của nồng độ HDL-c và LDL-c trong máu đóng vai trò rất quan trọng.

Trong khi đó, Triglyceride (chất béo trung tính) là hợp chất bao gồm 3 acid béo với một phân tử glycerol. Triglyceride có vai trò trong việc dự trữ năng lượng và cung cấp cho cơ thể khi cần. Tuy nhiên, việc dư thừa lượng Triglyceride trong cơ thể có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Vì sao cần chẩn đoán rối loạn lipid máu?

Rối loạn lipid máu chỉ tình trạng lượng LDL cholesterol hay chất béo trung tính vượt quá mức an toàn, đồng thời lượng HDL cholesterol ở mức quá thấp. Tình trạng này có thể khiến chất béo tích tụ ở thành động mạch, tạo thành những mảng xơ vữa khiến động mạch bị thu hẹp và tắc nghẽn, ảnh hưởng đến hoạt động lưu thông máu bên trong thành mạch.

Đây là nguyên nhân dẫn đến những bệnh lý nghiêm trọng về tim mạch như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim… có thể dẫn đến tử vong. Theo thống kê, trên thế giới có đến 4,4 triệu ca tử vong liên quan đến mỡ máu cao, tương đương với 7,78% tỷ lệ tử vong do các bệnh mãn tính không lây nhiễm.

Lượng Triglyceride dư thừa cũng có thể cùng với với cholesterol, làm tăng nguy cơ xơ cứng thành động mạch, dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc có thể gây viêm tụy cấp. Do đó, việc thực hiện xét nghiệm để chẩn đoán rối loạn lipid máu định kỳ đóng vai trò vô cùng trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. [1]

Chất béo tích tụ quá mức sẽ làm thu hẹp động mạch và ngăn cản sự lưu thông của dòng máu

Đối tượng chỉ định chẩn đoán rối loạn lipid máu?

Việc thường xuyên thăm khám sức khỏe tim mạch và thực hiện xét nghiệm chẩn đoán rối loạn lipid máu là cần thiết ở mọi độ tuổi, giới tính. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý thực hiện kiểm tra trong những trường hợp sau:

• Trẻ em từ 9 – 11 tuổi cần thực hiện xét nghiệm rối loạn mỡ máu và kiểm tra đều đặn mỗi 5 năm một lần.
• Nam giới từ 40 – 55 tuổi và nữ giới từ 50 – 65 tuổi cần thực hiện xét nghiệm mỡ máu định kỳ 2 lần/năm.
• Người có tiền sử mắc các bệnh như cholesterol cao, tiểu đường hoặc có người thân trong gia đình từng mắc bệnh cần kiểm tra thường xuyên theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Những người có thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh như sử dụng nhiều thức ăn dầu mỡ, ít vận động, mất ngủ,…

Chỉ số chẩn đoán rối loạn lipid máu

Để chẩn đoán rối loạn lipid máu, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm các tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn lipid máu, kiểm tra 4 chỉ số gồm: Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, Triglyceride. Vậy chỉ số như thế nào là bình thường, hay cũng tìm hiểu qua những thông tin dưới đây.

1. Cholesterol toàn phần

Xét nghiệm lượng cholesterol toàn phần có thể giúp dự đoán nguy cơ rối loạn mỡ máu nên được khuyến cáo thực hiện đối với những người từ 20 tuổi trở lên (theo Hội tim mạch Việt Nam). Thông thường, độ tuổi càng cao thì lượng cholesterol toàn phần sẽ càng cao.

Mối liên quan giữa nồng độ cholesterol toàn phần và sức khỏe tim mạch được thể hiện trong bảng dưới đây:

Nồng độ cholesterol toàn phần có thể thay đổi theo giới tính ở từng độ tuổi cụ thể. Theo thống kê, dưới 50 tuổi, nam giới sẽ có lượng cholesterol toàn phần cao hơn nữ giới, sau 50 thì ngược lại, nữ giới sẽ có lượng cholesterol toàn phần cao hơn. [2]

2. Triglyceride

Xét nghiệm Triglyceride là một phần quan trọng trong việc chẩn đoán rối loạn lipid máu. Bác sĩ có thể dựa vào kết quả xét nghiệm để xác định nguy cơ người bệnh mắc bệnh lý tim mạch, tiểu đường, và có phương pháp điều trị hoặc chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Bảng dưới đây cho thấy khả năng mắc phải rối loạn chuyển hóa lipid máu dựa trên nồng độ lượng Triglyceride cụ thể:

Để có kết quả kiểm tra chính xác nhất, bạn nên nhịn ăn và chỉ uống nước lọc trong vòng 8 – 10 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm.

3. LDL cholesterol

Lượng LDL cholesterol càng cao thì nguy cơ hình thành mảng xơ vữa sẽ tăng lên, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não. Thông thường, xét nghiệm LDL cholesterol sẽ được chỉ định trong trường hợp chẩn đoán rối loạn lipid máu, tiểu đường, bệnh mạch vành, xơ vữa động mạch,…

• Nồng độ <130 mg/dL (<3,3 mmol/L): LDL-c ở mức bình thường.
• Nồng độ >160 mg/dL (>4.1mmol/L): LDL-c ở mức cao, có thể gây hại cho sức khỏe.

Chỉ số LDL cholesterol càng cao nguy cơ mắc phải các bệnh lý càng cao, gây nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Ngoài ra, LDL cholesterol sẽ giảm mạnh trong trường hợp mắc phải xơ gan, cường tuyến giáp, hội chứng kém hấp thu,…

4. HDL cholesterol

Đây là xét nghiệm thường được thực hiện khi kiểm tra sức khỏe định kỳ đối với những người trên 40 tuổi hoặc khi người bệnh bị tăng huyết áp hay gặp phải tình trạng rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch,… HDL cholesterol có vai trò trong việc hạn chế cholesterol xấu, giúp mạch máu thông thoáng hơn, hỗ trợ tuần hoàn máu.

Vậy chỉ số HDL cholesterol như thế nào là bình thường? Nếu nồng độ HDL cholesterol trên 50 mg/dL (>1.3mmol/L) thì vẫn đang ở mức bình thường. Ngược lại, nếu HDL cholesterol ở mức dưới 40 mg/dL (<1 mmol/L) thì đây là mức báo động về các vấn đề sức khỏe.

Xét nghiệm mỡ máu sẽ kiểm tra 4 chỉ số gồm Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, Triglyceride

Phương pháp chẩn đoán lipid máu

Việc chẩn đoán rối loạn lipid máu có thể được thực hiện tổng quát gồm những bước sau đây:

• Chẩn đoán lâm sàng
  • Những dấu hiệu đặc trưng ở ngoại biên: Kiểm tra những dấu hiệu như: xuất hiện cung giác mạc màu trắng nhạt quanh mống mắt; u vàng ở gân ngón tay, gân Achille, các đốt ngón tay, trên đầu xương, khủy tay, đầu gối,…; ban vàng ở mí mắt, lòng bàn tay,…
  • Những dấu hiệu đặc trưng ở nội tạng: nhiễm lipid võng mạc, gan nhiễm mỡ, viêm tụy cấp,…
• Chẩn đoán cận lâm sàng: sau khi thực hiện chẩn đoán lâm sàng, người bệnh sẽ tiến hành xét nghiệm kể kiểm tra thông số Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, Triglyceride để dựa trên đó chẩn đoán rối loạn lipid máu.

Quy trình thực hiện xét nghiệm để chẩn đoán rối loạn lipid máu

Để việc xét nghiệm mỡ máu được đảm bảo, bạn nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín, có quy trình xét nghiệm an toàn và công nghệ hiện đại để đảm bảo kết quả có độ chính xác cao. Khi thực hiện xét nghiệm, bạn sẽ thực hiện các bước như sau:

• Trước khi xét nghiệm: Nhịn ăn trong 10 giờ trước khi xét nghiệm, lưu ý không nhịn quá 14 giờ để tránh sự thay đổi chuyển hóa năng lượng khiến lượng Triglyceride tăng lên.
• Khi xét nghiệm: Bạn sẽ được lấy máu và mẫu máu sẽ được chuyển đến Trung tâm Xét nghiệm để được kiểm tra 4 loại chỉ số Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, Triglyceride.
• Sau khi xét nghiệm: Người bệnh sau khi nhận kết quả xét nghiệm, cần liên hệ với bác sĩ để được chẩn đoán về tình trạng bệnh và được tư vấn phương pháp điều trị thích hợp.

Lưu ý khi chẩn đoán rối loạn lipid máu

Khi thực hiện những xét nghiệm chẩn đoán rối loạn lipid máu, bạn cần lưu ý những vấn đề sau để đạt được kết quả kiểm tra chính xác nhất, giúp việc chẩn đoán đạt hiệu quả cao hơn:

• Nồng độ các chất trong cơ thể sẽ thay đổi theo thời gian trong ngày, nên thời gian để bạn thực hiện xét nghiệm tốt nhất là vào buổi sáng từ 6 – 8 giờ.
• Bạn nên nhịn ăn ít nhất 8 – 10 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm để tránh tình trạng sai số do huyết thanh bị đục.
• Bạn nên hạn chế sử dụng những loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol như lòng đỏ trứng, thịt mỡ, da gia cầm, đồ ăn chiên xào,… trước khi xét nghiệm để tránh ảnh hưởng đến kết quả.
• Không uống cà phê, sữa, nước uống có ga, đồ uống có cồn, hút thuốc lá,… trước và trong ngày thực hiện xét nghiệm, bởi đây là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến chỉ số sinh hóa của máu.
• Uống đủ nước lọc trước khi thực hiện xét nghiệm để giúp người bệnh tránh mệt mỏi do đói bụng vì không được ăn trước khi xét nghiệm.

Không sử dụng thuốc là và những loại đồ uống có cồn, có ga trước khi thực hiện xét nghiệm

Để điều hòa lượng mỡ máu trong cơ thể, việc xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, thường xuyên luyện tập thể dục thể thao và hạn chế những tác nhân gây hại cho sức khỏe như rượu bia, thuốc lá,… là rất cần thiết.

Bên cạnh đó, các nhà khoa học Mỹ sau quá trình nghiên cứu đã phát hiện ra những dưỡng chất thiên nhiên trong viên uống FAZ, có khả năng hỗ trợ cải thiện tình trạng rối loạn mỡ máu một cách hiệu quả:

• GDL-5 (Policosanol): được tinh chiết từ phấn mía Nam Mỹ bằng công nghệ hiện đại giúp giữ lại hoạt chất quan trọng, có thể giúp hoạt hóa các thụ thể LDL-cholesterol trên màng tế bào, thúc đẩy quá trình vận chuyển LDL cholesterol vào trong tế bào, từ đó giảm được lượng cholesterol “xấu” LDL-c một cách hiệu quả. Theo một nghiên cứu lâm sàng được thực hiện tại Mỹ, việc sử dụng GDL-5 liên tục trong 4 – 8 tuần có thể làm giảm lượng LDL-c, Triglyceride và làm tăng HDL-c.
• Red Yeast Rice Powder: hỗ trợ làm giảm LDL cholesterol, cải thiện tình trạng rối loạn mỡ máu.
• Gynostemma Extract: Ngăn ngừa xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông, giúp quá trình tuần hoàn máu diễn ra hiệu quả hơn.
• Apple Cider Vinegar Extract: Cải thiện tình trạng rối loạn mỡ máu và phòng tránh những bệnh về bệnh tim mạch.

Với những thành phần trên, sử dụng FAZ sẽ giúp hỗ trợ làm giảm lượng cholesterol “xấu” và Triglyceride, giúp điều hòa mỡ máu, nhờ đó hỗ trợ cải thiện tình trạng xơ vữa động mạch, bảo vệ sức khỏe tim mạch và phòng ngừa hiệu quả những bệnh lý do rối loạn mỡ máu gây ra như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não,…

Việc thực hiện xét nghiệm chẩn đoán rối loạn lipid máu giúp phát hiện kịp thời và phòng ngừa hiệu quả tình trạng rối loạn mỡ máu và những bệnh lý về tim mạch khác. Do đó, bạn nên thăm khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra lượng mỡ máu. Bên cạnh đó, xây dựng chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh và bổ sung những dưỡng chất từ thiên nhiên cũng có giá trị giúp phòng tránh rối loạn lipid máu.